Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet

25 listopada to data ustanowiona przez ONZ, która ma zwrócić uwagę na skalę przemocy doświadczanej przez kobiety na całym świecie. Tego dnia startuje kampania „16 dni aktywizmu”, łącząca pracę edukacyjną z naciskiem na politykę publiczną.

W tym krótkim wprowadzeniu wyjaśnimy, jak wydarzenia i kampanie podkreślają prawa człowieka, skąd pochodzi geneza święta (siostry Mirabal) i jakie cele stoją za globalnymi inicjatywami, takimi jak UNiTE czy #NoExcuse.

Przemocy wobec kobiet nie można lekceważyć: WHO i UN Women dostarczają danych, które pokazują rozmiar problemu i potrzebę trwałych działań. W artykule zwrócimy uwagę na role organizacje, samorządy i uczelnie oraz na praktyczne źródła wsparcia dostępne na stronie instytucji publicznych.

Zapowiadamy: przewodnik po źródłach pomocy, zasady odpowiedzialnego raportowania mediowego i plan artykułu obejmujący kontekst globalny, polskie prawo, kampanie i praktyczne kontakty, aby realnie wzmocnić ochronę i pomoc.

Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec KobietNajważniejsze wnioski

  • 25 listopada mobilizuje kampanie i wydarzenia na rzecz praw człowieka.
  • Kampania „16 dni aktywizmu” łączy działania lokalne i międzynarodowe.
  • Dane WHO i ONZ pokazują skalę przemocy i potrzebę działań.
  • Artykuł przedstawi źródła pomocy oraz zasady odpowiedzialnego raportowania.
  • Trwałe polityki publiczne i finansowanie są kluczowe dla ochrony kobiet.

25 listopada: znaczenie dnia, skala przemocy wobec kobiet i tegoroczne hasło #NoExcuse

25 listopada przypomina, że przemoc wobec kobiet to łamanie praw człowieka i wymaga systemowych reakcji.

A somber, cinematic scene depicts the impact of violence against women. In the foreground, a lone female figure stands in profile, her head bowed and shoulders hunched, conveying a sense of anguish and oppression. The mid-ground is shrouded in a muted, monochromatic palette, casting a heavy, oppressive atmosphere. In the background, a cityscape emerges, its buildings and structures appearing dim and shadowy, symbolizing the systemic nature of this issue. The lighting is low-key, with dramatic chiaroscuro effects, heightening the sense of gravity and gravity. The overall composition and mood evoke a powerful, emotive response, reflecting the significance and scale of violence against women.

Geneza i uznanie przez organizacje międzynarodowe

Data ta nawiązuje do zabójstwa sióstr Mirabal w 1960 roku. W 1999 r. rezolucja narodów zjednoczonych ustanowiła oficjalne obchody, nadając temu dniu globalny wymiar.

Skala problemu: kluczowe liczby

Statystyki są alarmujące: UN Women i UNODC szacują, że w 2023 r. co najmniej 51 100 kobiet zginęło z rąk partnerów lub członków rodziny. W 2022 r. odnotowano 89 000 zabójstw kobiet i dziewcząt; 55% miało miejsce w domu.

WHO ocenia, że około 736 mln kobiet doświadczyło przemocy fizycznej lub seksualnej, a UNICEF szacuje ponad 230 mln ofiar FGM.

16 dni aktywizmu, UNiTE i #NoExcuse

Akcja „16 dni aktywizmu” trwa od 25 listopada do 10 grudnia. Kampanie, w tym UNiTE by 2030 i Pomarańczowe Dni, łączą edukację, rzecznictwo i wezwania do finansowania usług dla ofiar.

"#NoExcuse łączy twarde dane z wezwaniem do odpowiedzialności — celem jest koniec bezkarności."
  • Cel: ochronić życie i pociągnąć sprawców do odpowiedzialności.
  • Działania: Krajowe Plany Działań, wsparcie organizacji kobiet, kampanie edukacyjne.
  • Komunikat: praca trwa przez cały rok, nie tylko w dniu obchodów.

Międzynarodowy Dzień Eliminacji Przemocy wobec Kobiet — kontekst, prawo i działania w Polsce

W Polsce ustawodawstwo i procedury łączą międzynarodowe standardy z praktycznymi mechanizmami ochrony osób dotkniętych przemocą.

Kluczowe akty prawne obejmują Konwencję Rady Europy (Stambuł, Dz.U. 2015 poz. 961), ustawę z 29.07.2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz.U. 2024 poz. 424) oraz Kodeks karny (t.j. Dz.U. 2024 poz. 17).

A dimly lit street at night, the silhouettes of a woman cowering in fear as a shadowy figure looms over her, symbolizing the violence and oppression faced by women. The scene is bathed in a somber, bluish hue, creating a sense of unease and anguish. The background is blurred, with only the essential elements in focus, directing the viewer's attention to the central act of violence. The camera angle is low, emphasizing the vulnerability of the woman and the power imbalance. The overall atmosphere is one of despair, injustice, and the urgent need for action to end this systemic problem.

Procedury i środki ochronne

Rozporządzenie Rady Ministrów z 6.09.2023 r. w sprawie „Niebieskich Kart” (Dz.U. 1870) określa, kto może wszcząć procedurę i jakie etapy są przewidziane.

  • Niebieska Karta: wszczynana przez policję, służby lub instytucje, dokumentuje sytuację i inicjuje pomoc.
  • Środki natychmiastowe: nakaz opuszczenia lokalu, zakaz kontaktu i zbliżania się.
  • Eksmisja sprawcy: możliwa na wniosek poszkodowanej; wymaga dokumentacji i decyzji sądu.

Prawo daje narzędzia, ale skuteczność zależy od szkoleń służb, koordynacji i łatwego dostępu do pomocy dla osób w kryzysie.

"Dostęp do bezpłatnej pomocy prawnej i psychologicznej oraz zabezpieczenie dowodów zwiększa szansę na ochronę i pociągnięcie sprawców do odpowiedzialności."

Kampanie i inicjatywy: uczelnie, organizacje i społeczeństwo obywatelskie

Kampanie lokalne łączą rządy, NGO i aktywistów z całym świecie, by budować kulturę reagowania. Wydarzenia i programy promują standardy, takie jak konwencja stambulską czy CEDAW, a celem jest trwała zmiana.

A vibrant and emotive scene depicting the fight against gender-based violence. In the foreground, a powerful silhouette of a person raising their fist, symbolizing resistance and determination. The middle ground features a diverse crowd of people, their faces etched with concern and solidarity, joining the cause. In the background, a striking mural or street art, its bold colors and abstract designs conveying the collective voice of the community. Warm lighting casts a hopeful glow, highlighting the sense of unity and the unwavering commitment to end this pervasive issue. Capture the essence of activism, advocacy, and the collective effort to create a safer, more equitable world.

GenderSAFE: zaangażowanie, działanie, odpowiedzialność

GenderSAFE to model uczelni, który stawia na politykę zero tolerancji. Filary — zaangażowanie, działanie, odpowiedzialność — przekładają się na szkolenia, jasne procedury i wsparcie dla osób doświadczających przemocy.

Przemoc w środowisku akademickim i w pracy

Badania UniSAFE pokazują, że studenci i kadra zgłaszają różne formy naruszeń. Projekt RESET (Horyzont 2020) dostarcza rekomendacje: procedury, wskaźniki i monitoring, które uczelnie mogą wdrożyć. To przykład, jak działania z uczelni mogą stać się wzorem dla miejsc pracy.

Formy przemocy i gdzie szukać wsparcia

Formy naruszeń obejmują molestowanie, przemoc seksualną i dyskryminację względu płeć. Polityki powinny być zgodne z praw człowieka i oferować anonimowe kanały zgłoszeń.

  • Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę: +48 22 616 02 68
  • Fundacja Rodzić po Ludzku: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
  • SEXEDPL: +48 720 720 020
  • Fundacja Feminoteka: +48 888 883 388
  • FEDERA: +48 22 635 93 95
  • AKSON: +48 713 529 403
  • Fundacja Ocalenie: +48 22 828 04 50

Na stronie uczelni i instytucji warto publikować jasne ścieżki pomocy, wzory zgłoszeń i kontakty, by szybko pomóc dla osób potrzebujących. Współpraca HR, samorządów studenckich i NGO zwiększa skuteczność przeciwko przemocy.

Wniosek

Wniosek

Na zakończenie: 25 listopada i kampanie to impuls, by przekształcić uwagę w trwałe działania. Potrzebne są lepsza koordynacja, finansowanie schronień i dostęp do wsparcia prawnego oraz psychologicznego dla kobiet.

Przemocy nie można traktować jako prywatnej sprawy. To naruszenie prawa, które wymaga jasnych procedur, egzekwowania środków ochrony i szkoleń służb.

Priorytety tego roku to: szybsze reagowanie, rzetelne dane oraz współpraca organizacje, samorządów i instytucji centralnych. Reagujmy: dokumentujmy, zgłaszajmy i korzystajmy z procedur, by budować bezpieczne relacje i równość.

FAQ

Dlaczego 25 listopada jest poświęcony walce z przemocą ze względu na płeć?

Data upamiętnia zamordowanie sióstr Mirabal w Dominikanie w 1960 r. Z inicjatywy ruchów kobiecych i Organizacji Narodów Zjednoczonych dzień ten stał się globalną okazją do przypomnienia, że przemoc względem płci to naruszenie praw człowieka, które wymaga działań państw, organizacji i społeczeństwa.

Jakie są najnowsze dane dotyczące skali zjawiska na świecie?

Raporty UN Women, UNODC, WHO i UNICEF pokazują, że przemoc domowa, seksualna i handlowanie ludźmi nadal dotyczy milionów osób. Statystyki wskazują na wysoki odsetek przemocy intymnej i wzrost zgłaszanych przestępstw, co podkreśla potrzebę prewencji, wsparcia ofiar i skutecznych procedur prawnych.

Co to są „16 dni aktywizmu” i jaki jest ich cel?

„16 dni aktywizmu” to międzynarodowa kampania rozpoczynająca się 25 listopada i kończąca 10 grudnia. Celem jest zwrócenie uwagi na przemoc ze względu na płeć, promowanie edukacji, wsparcia dla ofiar oraz mobilizacja do zmian prawnych i społecznych.

Czym jest inicjatywa UNiTE by 2030 i co oznacza „Pomarańczowe Dni”?

UNiTE by 2030 to kampania ONZ dążąca do zakończenia przemocy wobec osób ze względu na płeć do 2030 r. „Pomarańczowe Dni” to symboliczna mobilizacja – pomarańczowy kolor ma zwiększać widoczność problemu i zachęcać do lokalnych oraz międzynarodowych działań.

Jakie przepisy prawne chronią przed przemocą w Polsce?

Kluczowe rozwiązania obejmują Konwencję Stambulską, ustawę o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, procedurę „Niebieska Karta” oraz zapisy Kodeksu karnego dotyczące przestępstw na tle seksualnym i przemoc fizyczną. Te narzędzia służą ochronie ofiar i pociąganiu sprawców do odpowiedzialności.

Jak wygląda procedura „Niebieskiej Karty” i gdzie szukać pomocy?

„Niebieska Karta” to procedura uruchamiana przez policję, ośrodki pomocy społecznej lub placówki ochrony zdrowia po zgłoszeniu przemocy. Obejmuje wywiad, wsparcie socjalne i koordynację działań pomocowych. Ofiary mogą też zgłaszać przemoc na policję, do ośrodków interwencji kryzysowej i organizacji pozarządowych.

Jakie działania są możliwe wobec sprawcy przemocy (eksmisja, zakaz zbliżania)?

Prawo przewiduje środki ochronne: nakaz opuszczenia mieszkania przez sprawcę, zakaz zbliżania się i kontaktu, a także środki tymczasowe wydawane przez sąd. Policja i prokuratura mogą stosować zabezpieczenia, a ofiarom przysługuje pomoc prawna i psychologiczna.

Co robią uczelnie i organizacje społeczne, by przeciwdziałać przemocy?

Wiele uczelni wdraża polityki zero tolerancji, programy edukacyjne i procedury zgłaszania incydentów. Organizacje pozarządowe prowadzą kampanie informacyjne, szkolenia, wsparcie prawne i schronienia dla ofiar. Takie inicjatywy zwiększają bezpieczeństwo i świadomość społeczności.

Czym jest GenderSAFE i jakie stawia wymagania?

GenderSAFE to przykład projektu koncentrującego się na przeciwdziałaniu przemocy ze względu na płeć poprzez polityki wewnętrzne, szkolenia i mechanizmy reagowania. Promuje odpowiedzialność instytucji, edukację oraz jasne procedury zgłaszania i rozpatrywania skarg.

Jakie formy przemocy występują najczęściej i gdzie szukać wsparcia w Polsce?

Najczęstsze formy to przemoc fizyczna, seksualna, psychiczna, ekonomiczna i stalking. Wsparcie oferują: policja, ośrodki pomocy społecznej, pogotowia dla ofiar przemocy, organizacje takie jak Fundacja Feminoteka, Centrum Praw Kobiet czy Niebieska Linia. W kryzysie można dzwonić na alarmowy numer 112.

Jakie kampanie i projekty dotyczą przemocy w środowisku akademickim i pracy?

Projekty takie jak UniSAFE czy RESET analizują skale zjawiska i wdrażają rozwiązania: szkolenia, procedury zgłaszania, wsparcie psychologiczne oraz polityki antydyskryminacyjne. Celem jest zapobieganie przemocowym praktykom i ochrona ofiar w miejscach nauki i pracy.

Jak każdy może zaangażować się w działania przeciw przemocy?

Można uczestniczyć w lokalnych kampaniach, edukować się i innych, wspierać organizacje pomocowe finansowo lub wolontariatem, a także reagować bezpiecznie jako świadek: zgłosić przestępstwo, udzielić informacji o dostępnej pomocy lub pomóc ofierze nawiązać kontakt ze specjalistami.