Powiat Wyszkowski położony jest w obrębie Niziny Mazowieckiej,55 km na północny wschód od Warszawy. Zajmuje powierzchnię  876 km 2. Malowniczy krajobraz uatrakcyjniają rzeki Bugu, Narwi i Liwca oraz piękne lasy Puszczy Białej i Kamienieckiej. W skład powiatu wchodzi pięć gmin wiejskich : Brańszczyk, Długosiodło, Rząśnik, Somianka i Zabrodzie oraz miejsko-wiejska gmina Wyszków z ponad 26 tysięcznym miastem. Powiat wyszkowski liczy ponad 73 860 mieszkańców.

Historia powiatu

Powiat Wyszkowski jest położony na północny-wschód od Warszawy, w obrębie Niziny Mazowieckiej. Jest to kraina geograficzna obejmująca swym zasięgiem część nizin środkowopolskich, usytuowanych w widłach Wisły, Narwi i Bugu wyróżniona jest głównie na podstawach historycznych.

We wczesnym średniowieczu Mazowsze było terytorium plemiennym Mazowszan. W skład państwa polskiego weszło przypuszczalnie za panowania Mieszka I, w wieku. Stolicą regionu był Płock. W 1138r.,  w wyniku podziału dzielnicowego utworzone zostało Księstwo Mazowieckie, które w połowie XIII wieku podległego dalszym działaniom. W okresie od XIII Do XIV wieku tereny te nękane były przez najazdy Prusów, Jaćwingów, jak również Litwinów. Wynikiem tego było wyniszczenie słabego osadnictwa w rejonie wschodniego Mazowsza. Książęta mazowieccy uznawali zwierzchność lenną Polsk. Dzielnice te były systematycznie wcielane w granice Korony. Warunki geograficzne, jak i polityka prowadzona przez Piastów mazowieckich, doprowadziły do powstania odrębności społecznej i gospodarczej regionu. Większość terenów została zasiedlona przez drobną szlachtę zagrodową. Rozwinęła się lokalna forma gospodarki czynszowej, która zapewniała kmieciom wolność osobistą. Ośrodki miejskie z wyjątkiem Warszawy,  Łomży i Płocka oraz kilku mniejszych miast, leżących na szlakach wielkiego handlu były słabo rozwinięte. Dla Mazowsza przełomową okazała się  unia  polsko-litewska – w jej następstwie region mazowiecki okazał się centralna dzielnica Rzeczpospolitej. miejscem sejmików polsko-litewskich stała się Warszawa, która do końca XVI w Piastowała godność stolicy państwa. Na przełomie XVII i XVIII w region został dotknięty kryzysem gospodarczym, który dodatkowo pogłębił się w wyniku wojen szwedzkich. W trakcie rozbiorów Mazowsze zostało podzielone pomiędzy Prusy i Austrię.

W 1815 r zjednoczone w Księstwie Warszawskim weszło w skład Królestwa Polskiego. Od połowy XIX w. odnotowano znaczny rozwój gospodarczy na co wpływ miał szybki rozwój połączeń komunikacyjnych. Tereny powiatu wyszkowskiego częściowo zamieszkane były przez ludność kurpiowską  pochodzenia mazowieckiego, która zamieszkiwała tereny Puszczy Kurpiowskiej i Białej. Początki osadnictwa przypadają na okres XIV i XV wieku. W okresie późniejszym tzn. w XVI i XVII wieku osadnictwo przybrało formę stałą. Pierwszymi osadnikami byli bartnicy, myśliwi, smolarze, rybacy, rudownicy. Ludzie ci żyli w bardzo surowych warunkach i jednocześnie dużej izolacji co miało istotny wpływ na ukształtowanie odrębnej grupy etnicznej, zachowującej do dzisiaj wiele odrębnych cech kulturowych i językowych. Liczny udział mieszkańców tego regionu w powstaniu listopadowym a szczególnie w powstaniu styczniowym było pozbawienie Wyszkowa praw miejskich w okresie od 1869 do 1919 r. Początki II wojny światowej to czas ciężkich walk nad Bugiem ( 8-10 września 1939r.).W okresie okupacji hitlerowskiej miejscowa ludność była bardzo mocno prześladowana. Odbyły się tu masowe egzekucje, podczas których masowo mordowano głównie ludność żydowską – zginęło 7 tys. osób, z czego 5 tys. Żydów. W okolicach Wyszkowa działały grupy partyzanckie Batalionów Chłopskich oraz Armii Krajowej.  Podczas wyzwalania Wyszkowa przez wojska frontu białoruskiego, miasto zostało dotkliwie zniszczone. Po wojnie dźwignął się z ruin, by w latach 1956-75 piastować godność powiatu. Od 1 stycznia 1999 roku Wyszków ponownie stał się siedzibą władz powiatowych

Barwy i symbolika Powiatu wyszkowskiego

Powiat wyszkowski ma swoje barwy i herb. Zostały one przyjęte uchwałą Rady Powiatu w Wyszkowie 19 sierpnia 2001r. Ich projektantem jest sam Mistrz Szymon Kobyliński. Artysta oparł projekt herbu powiatu wyszkowskiego na jednym, dominującym symbolu. Jest nim złocisty, stylizowany snop zboża na zielonym, niepodzielonym polu. Dla znających historię Wyszkowa, skojarzenie tego symbolu jest jednoznaczne. Tutaj przebywał, i zmarł,  biskup Karol Ferdynand Waza, królewicz,  czwarty syn Zygmunta III Wazy. Miał on w Wyszkowie swój pałac. Dla upamiętnienia tych związków,  w okolicznościach dotychczas nieustalonych, wystawiono w mieście, na pewno po roku 1655,  dwa prawie jednakowe obeliski. Jeden z nich przetrwał i stoi w swym pierwotnym miejscu, dzisiaj naprzeciwko siedziby samorządowych władz powiatu i gminy. Po czterech stronach obelisku znajduje się,  ryty grubym dłutem w szarym marmurze, herb królewski domu Wazów -snop (po szwedzku -waza). Trzeba tu też przywołać ze źródeł historycznych i takie fakty : na ziemiach dzisiejszego powiatu wyszkowskiego rolnictwo,, … już w początkach XIII wieku zdobywało sobie prawo obywatelstwa – i to pierwszoplanowe – w rejestrze zajęć ludności „( Dioniza, Gimpel, Dzieje Wyszkowa, Warszawa 1984 r., s. 29). A termin „dziesięcina snopowa” występuje w cytowanej pracy wielokrotnie.

Flagi Powiatu

Projektant herbu nie poprzestał jednak tylko na tej symbolice. Snop jest związany białą wstęgą,  której końce rozmieszczone są symetrycznie po obu jego bokach. Symbolizują one dwie rzeki, Bug i Narew, opływające większość ziem powiatu. Kompozycje wypełnia w górnej części krzyż rycerski, gdyż Ziemia Wyszkowska ma wyjątkowo bogate tradycje walk o wyzwolenie narodowe. W centralnej części herbu, na tle snopa, projektant umieścił wizerunek herbu miasta Wyszkowa, siedziby władz samorządowych. Warto wreszcie zauważyć,  że rysunek górnej i dolnej części snopa przypomina technikę wycinanki, zakorzenionej także w tradycji Puszczy Białej, pokrywając ongiś duży obszar dzisiejszego powiatu wyszkowskiego. Herb został uzupełniony napisem POWIAT WYSZKOWSKI. Barwy powiatu wyszkowskiego powtarzają barwy użyte przez projektanta w herbie : złocista, zielona, biała oraz czarna w konturach.

Jan Długołęcki